Test: Yamaha MT-09 Y-AMT

De leek is verrast en de expert weet wat hij kan verwachten als hij wordt geconfronteerd met een motorfiets zonder traditionele koppelingshendel en voetbediening: het draait allemaal om automatisch rijden. Zoals bij de nieuwe Yamaha MT-09 Y-AMT, waarbij de afkorting staat voor “Automated Manual Transmission”. Dit moet in eerste instantie verwarrend zijn, want de algemene regel is: handgeschakeld of automatisch. In feite combineert de Y-AMT beide en verschilt daarmee van eerder bekende automatische systemen Totaal anders dan het DCT systeem waarmee Honda de lans heeft gebroken voor semi-automatische transmissies zoals de Dual Clutch Transmisson (DCT) en de E-Clutch van Honda. In een apart kader hebben we de werking van de Y-AMT uitgewerkt. 

In tegenstelling tot de concurrentie, waar toermotoren of cruisers de automatische speerpunten zijn, heeft Yamaha met de MT-09 gekozen voor een roadster die leuk is om te rijden en zich niet richt op comfort. Vergeleken met de conventionele MT-09 zijn de zichtbare verschillen minimaal, afgezien van de ontbrekende hendels: er zijn alleen extra afdekkingen voor de bediening op de koppelingskorf en aan de versnellingsbakzijde te zien, samen met aangepaste fittingen. Om het verschil met de standaard MT-09 duidelijker te benadrukken, hebben de productontwikkelaars de Y-AMT-versie uitgerust met een transponder die het stuurslot en de ontsteking bedient via een draaiknop die voor de tank is gemonteerd, ofwel een sleutelloos contact.

Om de Y-AMT Yamaha te starten, moet de handrem worden aangetrokken, net als op een scooter. Als de groene “N” in het vijf-inch TFT-kleurenscherm, aangevuld met de displays van de Y-AMT, neutraal aangeeft, moet eerst de eerste versnelling worden ingeschakeld met een kleine klik via de tuimelschakelaar. De MT-09 Y-AMT kan echter ook worden gestart met ingeschakelde eerste versnelling - dit heeft als voordeel dat het als een parkeerrem werkt wanneer de motor is uitgeschakeld, Automatisch schakelen is nog verre van perfect, maar manueel is Y-AMT een waar pretpakketwaardoor de motorfiets veilig staat bij het parkeren op een heuvel. Dit verhoogt ook de diefstalbeveiliging, omdat een ingeschakelde eerste versnelling alleen in neutraal kan worden geschakeld als het contact wordt ingeschakeld en de remhendel wordt overgehaald, en visa versa.

Als je nu gas geeft, gaat de MT-09 er zonder vertraging vandoor met het onnavolgbare geroffel van de driecilinder - het systeem heeft voor m’n gevoel negatieve invloed op de acceleratiedynamiek, maar om dat exact te weten zullen we ze in een latere test naast elkaar moeten hebben staan. De automatische D-stand, waarin de Y-AMT relatief vroeg opschakelt, wordt gebruikt om de bestuurder vertrouwd te maken. In deze fase zonder al te hoge toerentallen zijn de verschillen met de sportieve D+ nauwelijks merkbaar. 

De volautomatische D-modi kunnen op elk moment worden omzeild met de schakelflippers op het stuur, op voorwaarde dat de voorkeur van de bestuurder is opgeslagen in de gespecificeerde plausibiliteitscorridor van de Y-AMT computer. In de praktijk ligt het verzoek echter soms buiten dit bereik en weigert het systeem het uit te voeren - zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om
Het verschil tussen de gewone MT-09 en de Y-AMT. Andere schakelaars aan het stuur

Het TFT-kleurendisplay heeft Yamaha eindelijk voor elkaar

Manueel schakelen, maar dan niet met hand en voet, maar met servomotoren bij een stadsrit van 50 km/u de vierde versnelling in te schakelen, waardoor de motor soepeler zou kunnen rijden. Bovendien schakelen de automatische programma's van de Y-AMT veel vaker dan strikt noodzakelijk is, vooral in de stad. Zo ook wanneer je nonchalant over golvend asfalt aan het slingeren bent: bij een goede hellingshoek wil je de versnellingsbak op dit punt liever niet beroeren. Door de aanwezige hellingshoeksensor te integreren, zou het in theorie mogelijk zijn om het schakelen vanaf een bepaalde hellingshoek te voorkomen, maar op dat idee zijn ze bij Yamaha nog niet gekomen.

Maar, en hier komt het goede: dankzij de integratie van de blipper en de gecoördineerde werking van de koppeling en de zesversnellingsbak zijn de schakelprocessen extreem kort en de effecten op de voertuigbalans minimaal - zelfs bij een behoorlijke hellingshoek ligt de MT-09 bij het schakelen stabiel op de weg en trekt hij veilig zijn koers. En dat is precies de reden waarom de Y-AMT alleen echt zinvol en leuk id in de handmatige modus: snel een versnelling of twee terugschakelen voordat je een bocht neemt om de motorrem te gebruiken, Flippers aan het stuur doet qua fun niet onder voor een schakelpookje, maar is wel snellerhard optrekken bij het uitkomen van de bocht en opschakelen met een tikje van je vinger, wat een genot. 

Het kost niet veel tijd om aan de tuimelschakelaar te wennen en de zes versnellingen zijn in een mum van tijd gevonden. Ongeacht de stand van het gashandvat en bij elk motortoerental schakelt de Y-AMT razendsnel, betrouwbaar en zonder schokken in de transmissie of aandrijflijn, en past hij automatisch het motortoerental aan. Mechanische geluiden zijn nauwelijks hoorbaar, het schakelen is subjectief scherper en preciezer dan zelfs met een goede blipper het geval zou zijn. De eigenaardigheden van de automatische programma's kunnen bij wijze van spreken met een vingerknip handmatig worden gecorrigeerd en de winst in rijplezier en extra veiligheid dankzij de extra aandacht voor lijn en verkeer zijn evident. 

Y-AMT techniek


Het systeem bestaat uit twee elektromotoren die de koppeling en versnellingspook direct bedienen, waardoor de bijbehorende hendels overbodig zijn. Het systeem is ondergebracht in de vrije ruimte achter de cilinderbank, waardoor slechts minimale ingrepen in de bestaande motorarchitectuur nodig zijn. Er wordt alleen een nieuwe schakeltrommel gebruikt, waardoor het schakelpatroon nu in een rechte lijn oploopt: neutraal staat onderaan en niet langer tussen de eerste en tweede versnelling, de Y-AMT schakelt van neutraal naar de eerste versnelling, dan naar de tweede enzovoort.

De derde generatie van de quickshifter van de standaard MT-09 is geïntegreerd in het schakelproces. Samen met een veer in de schakelstang die het schakelmechanisme “voorspant”, resulteert dit in consistent korte schakeltijden van 0,1 seconde. De Y-AMT wordt georganiseerd door een apart regelcircuit met een eigen computer, die zich aan de achterkant bevindt en communiceert met de ECU van de motorfiets. Dankzij dit systeemontwerp kan het ook worden gebruikt met andere Yamaha-motorplatforms, dus er kunnen binnenkort meer Y-AMT-modellen worden verwacht.

Er zijn twee volledig automatische schakelmodi en een handmatige modus beschikbaar voor de Y-AMT, die worden geselecteerd via een AT/MT-schakelaar aan de voorkant van het rechter bedieningselement. In AT selecteert de bekende modusknop tussen de automatische standen: In de sportieve stand D+ schakelt de CP3-unit later en bij hogere toerentallen op en eerder terug dan in de comfortgeoriënteerde stand D.

In de handmatige modus specificeert deze knop dezelfde vijf rijmodi (Sport, Street, Rain etc.) met de instellingen van de geïntegreerde assistentiesystemen als in de standaardversie, plus handmatige bediening van de versnellingspook via een tuimelschakelaar aan de linkerkant van het stuur, die kan worden bediend met duim en wijsvinger of alleen met de wijsvinger.

Alle onderdelen samen wegen de Y-AMT 2,8 kilo. Yamaha heeft al rekening gehouden met de hogere energie-eisen van het systeem in het oorspronkelijke model, want de herziene MT-09 voor modeljaar 2024 heeft al een krachtigere dynamo en een dikkere accu.