Motorgeschiedenis: de Robert Lusk collectie

Verhuisd naar het Verenigd Koninkrijk betekende dat er bij Lusk geld in het laatje moest komen – en daar kwamen die dingen die hij als kind had geleerd goed van pas. “Vanwege hoe en waar ik was opgegroeid, ik was een ervaren leerwerker – ik had een ambacht. Dus begon ik handgemaakte leren spullen te maken en verkocht die op de Portobello Road markt – het waren de Swinging sixties en mensen wilden wat ik maakte. Naast tassen en riemen en dat soort zaken maakte ik handgemaakte
We denken niet dat d'r veel zijn die ooit van Tohatsu hebben gehoord

maar het schijnt ooit het grootste motormerk van Japan te zijn geweest sandalen en die hadden een goede waarde, waren goed gemaakt, mensen hielden ervan en dat was het begin van mijn schoenen business. Ineens moest ik een productielijn gaan opstarten en daarna is het in een stroomversnelling gekomen.”

We maken een sprong in de geschiedenis, naar 1997. Corporate succesverhaal Robert Luks’ nek was genezen, maar hij was ook lange tijd genezen van zijn motorverslaving. Dat wil zeggen, totdat zijn 11-jarige zoon Chester op een dag tegen hem zei: “Pap, ik wil een Mini Moto.” Onvermijdelijk raakte pap ook verslingerd aan de sport. “We gingen proefrijden om te zien of we dat leuk zouden vinden en na drie minuten op de baan werd ik de oren gewassen door iemand die me voorbij stak. Het werd me rood voor de ogen en opeens was ik een Mini Moto racer. Omdat het waanzinnig leuk is en ik maar een kleine gast ben en ik me er gemakkelijk op kon vouwen.” Lang verhaal kort, beide Lusks werden kampioen in hun leeftijdsgroep in de nieuwe sport – en na in Valentino-stijl van Mini Moto’s naar volwassen motorfietsen te zijn overgestapt, stond Chester Lusk zes jaar later aan de start van de 2003 Britse GP als wildcard op een door zijn vader gesponsorde RS125 Honda. “Hij ging in de race onderuit, maar pakte ‘m weer op precies op het moment dat Dani Pedrosa hem op een ronde ging zetten”, zegt vader spijtig. “Maar hij had zichzelf opgepakt en was gefinisht en dus was het een eervol uitje.”

De rest valt te raden. Pa ging voor het eerst in 30 jaar ook weer terug naar het circuit, ditmaal echter met Classic racers. “We deden 80 races in zijn eerste seizoen op de Honda RS125 die in handen van Steve Patrickson perfect was getuned en onderhouden, en op een dag dacht ik: ‘weet je, ik zou dit wel weer eens willen proberen’. Dus reed ik de Honda tijdens een test ergens en het was een shock omdat ‘ie zo briljant was. Dus ging ik naar een CRMC meeting en ontmoette een fantastische kerel genaamd Best lullig, als je door 'Opa' op 't circuit de oren wordt gewassenRobin Keating die met Bridgestones racete waar ik in de VS wat ervaring mee had gehad en mij vroeg: ‘heb je interesse om te racen? Ik zal je helpen er eentje te bouwen.’ En zo hielp hij mij, hij bouwde een racer voor mij en ik begon weer te racen. Een vos verliest wel z’n haren, maar niet z’n streken.

Dat kun je wel stellen, want het duurde niet lang voordat de naam Robert Lusk weer bovenin de resultaten was terug te vinden. In 2005 won hij het CRMC 125cc kampioenschap met een Bridgestone 1977 MT125R Honda luchtgekoelde eencilinder. Succes kwam aan beide zijden van de Atlantische oceaan, met bezoeken aan Loudoun om met oud-rivaal Frank Carmillieri’s Yamaha op het podium te finishen in AHRMA racing. “Dat is het startpunt van mijn collectie geweest, met de motoren waarin ik geïnteresseerd was om mee te racen”, zegt Robert. Dus naast een volledige set AMC racers, waaronder een Matchless G45 (“zeer mooi, maar vreselijke trillingen”), een van de originele 180-of-zo Matchless G50’s (“Ik heb geen replica’s, ik heb alleen originele motoren”) waarmee hij constant voorin te vinden was in CRMC Period 1 events, en de AJS 7R waarmee hij op 78-jarige leeftijd tweede werd in het 2018 Avon Tyres 350cc Lansdowne kampioenschap (op 1 punt van kampioen Geoff Leather die jong genoeg is om z’n kleinzoon te kunnen zijn), Wat moet je d'r anders mee doen? Thuis in de schuur neerzetten om naar te kijken? Nee, gewoon knallen maar, zijn ze toch voor gemaakt of niet dan?begon hij racers te kopen die hij als jongen had begeerd. Zoals de Vincent Black Shadow in Lightning spec waarmee hij, zijn zoon Chester, vermaard TT winnaar Charlie Williams en Peter Crew allen hebben deelgenomen aan de Goodwood Revival. Zijn ex-Les Graham 1950 350 cc Mk.8 KTT Velocette is een andere Goodwood/Lansdown machine, maar met Roberts erfgoed met Yamaha is het onvermijdelijk dat er hier flink wat van in z’n collectie terug te vinden zijn. “Ik heb een aardige collectie productieracers verzameld, waaronder een TR250 Suzuki, een 125 Tohatsu twin, een 50cc Honda CR110 en 125 cc CR93, en aardig wat Yamaha’s, hoewel ik nooit verder ben gegaan dan de TD1 en alle varianten daarop. Ik heb de van Jim Lee frame voorziene TD1B, wat een fantastische motor is om te rijden. Hij heeft nooit de eer gekregen die hij verdiende voor de eerste Yamaha’s aan het sturen te krijgen, op de manier zoals Colin Seeley dat deed voor de Yamsel en natuurlijk AMC eencilinders.” Inderdaad, de Lusk collectie omvat een zeer beroemde Seeley Mk.4 racer, de lichtgewicht ‘fabrieks’ G50 met schijfrem voor die in 1971 door Dave Croxford werd geracet – de laatste fabrieks Seeley voordat het bedrijf twee jaar later ten onder zou gaan. 

Na met de racers een basis voor z’n collectie te hebben gevormd ging Lusk ook uitkijken naar andere tweewieler verzamelobjecten. “Mijn kantoor in Londen is tegenover Olympia, waar destijds twee of drie keer per jaar een Bonhams veiling was, dus kon ik zo effe binnen proppen. De allereerste motor die ik kocht staat nog steeds in The Shed, een Belgische 1902 Minerva, een fiets met motoraandrijving voor eenvoudig transport.
Die man rechts, dat is inderdaad Dave Croxford

Dat betekent dus automatisch dat dit de beroemde Seeley Mk.4 racer isIk zag die motor en was meteen verkocht. Ik dacht “kijk dat staan, zo primitief, maar prachtig”. Ik kon alleen denken aan die eerste eigenaar, wat voor impact die motor op zijn leven moet hebben gemaakt. Want zelfs in ’02 was er nog niet veel beschikbaar als persoonlijk transport, behalve dan paarden en fietsen. En voor iemand om dan ineens afstanden af te kunnen leggen zonder afhankelijk te zijn van trein, coach of fiets, over bergen en door dalen, waarnaartoe hij ook wilde – dat alles was de impact die de motor op mij had. Daar is het allemaal mee begonnen.”

Naast racers bouwde Lusk dus een collectie motoren uit de beginperiode op, waaronder een 1910 viercilinder Pierce en 1912 Henderson Four, Amerikaanse exoten uit de beginperiode van motorerfgoed van zijn vaderland. Een 1907 Minerva werd daar aan toegevoegd – een degelijke V-twin die z’n nederige clip-on voorouder flankeert. Er is ook een fragiel ogende maar complete Labre et Lamaudière die in 1901 in Parijs is gemaakt, wiens 120cc motorblok een atmosferische inlaat en mechanische zij-uitlaatkleppen heeft – en een elektrische starter. Ook Frans, zowaar nog ouder is Lusks 1898 Rochet driewieler met 2,5 pk De Dion motor, die hij in Italië kocht. “Het doet mij iets – en anderen ook”, zegt Robert. “Chester heeft ermee de London to Brighton run gereden en we stonden op de startgrid toen een of andere Franse liefhebber zich naar
Deze 1912 New Crescent met Wickerwork zijspan is op zich al uniek, maar dankzij de BBC ook wereldberoemd in het VK, nadat de 100-jarige Sir Thomas Moore een ereronde kreeg. Inderdaad, de man die £32,79 miljoen inzamelde voor de NHS in de corona lockdown periode
ons haastte en begon te flippen. ‘Zeg me, van wie is deze?’ Chester wees naar mij en de Fransman haastte zich naar mij en zei, ‘Iedereen kan een nieuwe fietsen hebben, maar alleen jij kunt deze hebben!’ Ik denk dat ‘ie redelijk uniek is en in uitstekende conditie.” 

Uit een rustiger periode stamt de ietwat jongere 1912 New Crescent met 600 cc zijklepper Precision motorblok en Wickerwork zijspan, dat recent nog roem vergaarde op BBC tv toen Robert ‘m had uitgeleend aan meervoudig Trial kampioen Dougie Lampkin om met eeuweling Kapitein Sir Thomas Moore een ritje te maken, die zijn 100^e verjaardag had gevierd door £32,79 miljoen in te zamelen voor de NHS (National Health Service, red.) door 100 keer langs zijn behoorlijk grote tuin te lopen. “Naast dat het een fantastische gast is, bleek Kapitein Tom ook een echte biker te zijn”, zegt Robert. “Hij is een enthousiaste motorrijder die in z’n jonge jaren racete en hij toonde echt interesse, stelde de juiste vragen. New Crescent was een redelijk onbekend merk, omdat in die tijd ondernemerschap in deze nieuwe industrie ongebreideld groeide, iedereen die motoren wilde gaan maken kon dat. Het interesseerde mij na in de catalogus te hebben gekeken van de 1910/1911 Olympia Motor Show, dat er veel, heel veel competente leveranciers waren. Je kon daarnaartoe gaan en alle onderdelen kopen om een motor als deze te bouwen. We zouden er grappen over kunnen maken. Marihuana, Jamaica, je kent 't wel. Maar dat doen we niet. Uniek is 'ie zeker, deze tandem motorfietsBij elke motor ben ik gefascineerd door de engineering kant van het verhaal, maar vooral door de mensen daarachter – dat is wat me echt interesseert.”

In dat geval zal de keuze snel zijn gemaakt om eigenbouw creaties van Cecil Downer-Groves te verkrijgen, want deze in Jamaica geboren uitvinder die in 1897 op 17-jarige leeftijd naar Engeland kwam bouwde zijn eigen 249cc tweetakt motor in 1922 van scratch om een 1919 tandemfiets met versterkt frame aan te drijven. Volgens het verhaal dat door Cecils kleinkind is opgetekend ‘leverde het blok toen het klaar was het gewenste effect, en genoten de tandem en passagiers vele jaren en mijlen van moeiteloos reizen.’ Robert Lusk kwam in 2011 in bezit van deze motor en kocht later Cecils hoofdvervoersmiddel, een 1928 Matchless V-twin combinatie met eigenbouw zijspan dat van een zeewaardige roeiboot was gemaakt, die CD-G van het frame loskoppelde om aan de kust van Sussex te gaan vissen.