Test: 1914 Henderson Four

Henderson Fours zijn heden ten dage veel gezocht, dus toen er een tijdens de Bonhams Legend of the Motorcycle Show nabij San Francisco in mei 2007 ter veiling kwam, werd er stevig geboden voordat de nog nagenoeg originele 1.068 cc 1914 Model C met framenummer 2705 in Britse kentekenplaat LF 2320 voor het bedrag van $93.600 (circa € 73.700 destijds) naar een Amerikaanse expat ging die al meer dan 40 jaar in het Verenigd Koninkrijk woonachtig was. De ironie is dat de motor in kwestie daarmee z’n hele leven lang in Groot-Brittannië is geweest, aangezien de motor in 1914 nieuw vanuit Detroit naar Edinburgh werd geleverd aan Mr. Frederick Burnett van 11, Grindlay Street, Frederick Burnett in legeruniform tijdens de eerste wereldoorlogEdinburgh, Scotland – het geboorteland van de gebroeders Henderson. Toen Burnett kort nadat hij de motor in bezit had werd opgeroepen voor militaire dienst bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog, nam hij zijn geliefde Henderson mee toen hij naar Norfolk werd verplaatst. Een foto van hem zittend op de Model C Four in zijn legeruniform heeft het, heel markant, overleefd.

De Schotse verzamelaar Michael Mutch ontdekte de Henderson in een kelder in 1960 in Edinburgh, nog steeds in handen van de eerste eigenaar Frederick Burnett. Mutch verwierf de inmiddels ietwat gehavende motor om tentoon te worden gesteld in het Myreton Motor Museum in het nabijgelegen East Lothian, bracht ‘m weer terug in originele staat en spoot ‘m in de huidige kleuren Royal Blue – waarvan hij zelfs de kleurcode nog heeft. Hij reed de motor in de 1961 Vintage Run die was georganiseerd door de Perth & District Motor Club en behaalde de begeerde Finisher’s Award over wat ongetwijfeld een uitdagend circuit over de Trossach Hills is geweest. Daarna is de Henderson nog amper gebruikt – de schamele 1946 mijl
Je blijft je verbazen hoe goed dit een eeuw lang is geconserveerd

en dat het nog steeds gaat als de brandweer. Nou ja, brandweer van een eeuw geleden dan

Schakelen is geen eenvoudige opgave, maar oefening baart kunst. De 2 versnellingen zitten in de naaf van het achterwiel

De vloerplaat is om je voeten op te zetten, de pedalen om te remmenop de odometer zou best weleens correct kunnen zijn – en werd tentoongesteld in het Myreton Museum tot hij in eigendom van de huidige eigenaar kwam, waarvan het protocol van veilingen me weerhoudt z’n naam te noemen. Na een decennium in zijn bezit te zijn geweest, gedurende de Henderson een vaste vertoning is geweest tijdens veel jaarlijkse Britse Vintage evenementen, inclusief de pittige Pioneer Run van Londen naar Brighton voor pre-1915 veteranen machines, heeft deze derde eigenaar de nu 103 jaar oude motor voor de Bonhams Autumn Stafford Sale op 15 oktober 2017 ter veiling aangeboden – waarvoor ik vriendelijk werd uitgenodigd om ermee te rijden, na eerder al zijn 1910 Pierce Four te hebben geprobeerd.

De 1914 Henderson Four toont die geweldige glans van ouderdom die zelfs de meest ervaren restaurateur niet kan evenaren en is van Powell & Hanmer acetyleen verlichting en een Gloriaphone claxon voorzien, wiens luide hoank mensen heeft doen omkijken en glimlachen wanneer je ze van je aanwezigheid kenbaar maakt. Er is ook een Cowey Engineering Co. Ltd. 0-80 mph snelheidsmeter die wordt aangedreven door de naaf van het voorwiel en rechts op het gracieus naar achteren gebogen stuur is geplaatst. Als je hier van bovenaf op kijkt doet ‘ie z’n naam werkelijk eer aan, met twee beugels onder de juiste hoek bevestigd op de voorste beugel van het stuur, dat ver naar achteren is getrokken en van rubberen handvatten is voorzien. Net als de Pierce Four zit links het gas en wordt met de rechterhand de ontsteking bediend. Het goed verende lederen Brooks zadel is extreem comfortabel, en inderdaad voelt het aan boord van de Het moment dat je je realiseert dat oud zijn z'n charmes heeftHenderson erg pluche en substantieel, met je voeten gestrekt naar voren op de aluminium vloerplaat die voor het motorblok is geplaatst en van de diamantvormige Henderson badge en de woorden Detroit, Mich, USA is voorzien. Het is een rationele en comfortabele houding die in schril contrast staat met de Pierce die ik vlak hiervoor heb gereden. Vijf jaar is een lange tijd in termen van motorontwikkeling en dat was nooit duidelijker dan door deze twee Amerikanen vlak na elkaar te rijden.

De Henderson lijkt niet alleen substantiëler en beter op z’n taken berust dan de Pierce, maar ook verfijnder in gebruik. Neemt niet weg dat je nog steeds dezelfde hocus pocus zult moeten doen om ‘m tot leven te krijgen, voor wat betreft de motor op de standaard zetten, neutraal selecteren via de versnellingshendel aan de linkerkant van de motor, de benzinekraan openen, de positief-reagerende gashandvat (zonder retourveer) ongeveer een-derde open en dan de ontsteking zo laat mogelijk zetten via het rechter handvat. In plaats van als een malloot te trappen zoals bij de Pierce neem je nu echter de zwengel voor de krukas die in het frame zit geklikt en plaats die rechtsachter in de motor, draai hem naar het compressiepunt toe – en geef dan een slimme zwaai. Er waren er slechts drie nodig om de motor koud te starten, waarna het telkens meteen de eerste keer lukte met warme motor – zorg echter wel dat je het bagagerek vasthoudt en houdt de vingers van je linkerhand uit de buurt van het achterwiel als de motor tot leven komt.

Het geluid uit het dunne en lange 4-1 uitlaatsysteem aan de rechterzijde dat voorkomt dat de uitlaatgassen in je gezicht blazen terwijl je de startzwengel weer aan het opbergen bent klinkt als een kleine 30'er jaren auto, waar deze Henderson misschien nog wel het meeste op lijkt. Jongens, als jullie het niet erg vinden, dan peer ik 'm nu naar huis. De groetenEen van de twee pedalen op de vloerplaat gebruiken om het achterwiel tot stilstand te krijgen, de motor van de standaard halen, deze vast aan het achterspatbord klikken en aan boord van het ondersteunende zadel klimmen is het voorspel van party time, want nu moet je ‘m in gang zien te krijgen – en dat is niet gemakkelijk. Net als de Pierce is ook de Henderson meerplaten koppeling, door Eclipse manufacuring Co. in Elmira, NY gemaakt, van het zogenaamde automatische type, wat betekent dat om de motor in gang te krijgen je de koppeling voorzichtig moet bedienen door de versnellingshendel naar voren te duwen om Low Speed te selecteren van de Thor tweeversnellingsbak – de koppeling en versnellingshendels zullen gelijktijdig bewegen. Als je het voorzichtig genoeg doet zal het je uiteindelijk lukken zonder de motor af te laten slaan, waarna je al snel realiseert Fiche van de motor in het Myreton Motor Museumdat de Pierce old-school is vergeleken met de Henderson, die een eeuw geleden een grote mijlpaal in de evolutie van de motorfiets was. De toekomst begon hier.

Dat is omdat de Henderson zowel soepel als praktisch is en een groot gevoel van aanwezigheid en veiligheid levert, terwijl je met de o-zo coole miniatuur Stars & Stripes die de eigenaar aan het stuur heeft bevestigd heerlijk aan het cruisen bent. “Pappa, dit is net als valsspelen in de klas,” heeft zijn 20-jarige zoon naar verluid meermaals gezegd na de Henderson tijdens de Pioneer Run van Londen naar Brighton te hebben gereden en langzamere en minder potente Veterans voorbij te zijn gegaan terwijl die worstelden om heuvels te klimmen of zelfs heuvelop moesten worden geduwd, waar de Henderson z’n handen niet voor omdraaide. De motor is zelfs voor de standaard van 40 jaar later nog extreem comfortabel, met een lange wielbasis die voor stabiliteit zorgt over hobbels, bijgestaan door de verrassend goed op z’n taken beruste schommel voorvork. De handling is gelukkig minder nerveus dan de Pierce met fiets-achtige voorkant en de smalle zes inch brede achterrem band doet z’n werk eveneens prima, hoewel hij behoorlijk lawaai maakt als je ‘m goed gebruikt. Misschien een nuttig waarschuwingsmiddel daardoor. En de viercilinder motor is zo extreem soepel dat de Henderson het ideale middel is om kust-naar-kust of 24-uurs records te breken. Niet vreemd dat Henderson rijders op de Amerikaanse wegen heersten in de vroege dagen van motorrijden – en zeker te weten die van Schotland ook. Je hebt goed gekozen, mr. Burnett!